10 Aralık 2014 Çarşamba

"Roman Havası" Nasıl Eleştirilmeli

Bir dizi var, "Roman Havası" ismini koymuş yapımcılar. Gırgıriye'nin, Cennet Mahallesi'nin senaryosu kullanılmış; ne yazık ki yeni bir senaryo yazma gayreti içerisine girmemişler. Mahallelere gidip, konunun uzmanları ile konuşup sağlıklı bir çalışma yapmamışlar. Sonuçta ortaya çok tepki çeken bir dizi çıkmış. Roman toplumu artık bu şekilde yansıtılmak istemiyor. Bir zamanların eski müzisyen mahallelerinden esinlenip, onu da çok abartarak anlatan diziler bugünün Roman toplumunun çok uzağında. Bu gömlek bu topluma dar geliyor artık. İnşallah dizi yapımcıları bu gerçeğin farkına varırlar.

Diğer taraftan Roman havası dizisini eleştiren kimi insanlarımızın kullandığı bazı ifadelere ben şahsen katılmıyorum. Bu konudaki görüşlerimi açıklamak isterim. Dizide bugün Roman toplumunu yansıtmayan o kadar çok şey varken kimi kardeşlerimiz sadece dizide "Çingene" kelimesinin geçmesine takılmışlar. Oysa ki mesele kelime meselesi değil. Siz hiç "Çingene" kelimesini kullanmasanız da, eğer Roman toplumunu paragöz, dengesiz ve hastalıklı karakterler olarak yansıtırsanız insanlar buna tepki gösterirler. Ön yargıları bir  kenara bırakmadıktan sonra ha "Pis Çingene" demişsiniz ha "Pis Roman". Sahi nereden geliyor bu Çingene lafı? Neden bizim insanlarımız bu lafa tepki gösterirler. Buyrun okuyun yazımızı: 

3 Temmuz 2014 Perşembe

Ali Mezarcıoğlu / Kavramları Doğru Kullanmak

Çingeneyiz.org kurulduğu günden beri, Türkiye'de yanlış kullanılan bazı kavramları yerli yerine oturtmaya, toplumumuzun daha iyi anlatılmasına temelden katkı sunmaya çalışıyor. Bu yazıda bugüne kadar anlattıklarımızın genel bir özetini yapacağız. Böylece okurlarımız kendi deneyim ve düşünceleri ile bizim yaklaşımlarımızı karşılaştırma imkanı bulabilirler. 

Çingene denildiğinde Türkiye'de herkesin aklında farklı bir şey uyanır. Bu sözcüğü küfür olarak kullananları, ikide bir içinde "Çingene" geçen ayrımcı deyişleri tekrarlayanları kast etmiyoruz. Orta Anadolu'da kendi halinde sıradan bir köylü için "Cingen" dediğinizde kafasında canlanan kendine özgü bir kültüre sahip Turani bir kavim olan Abdallardır; Karadeniz'de Gürcü, Çepni, Laz ya da Türkmen kökenli bir yurttaşımız Kafkasya'nın kökünü Hindistan'dan alan kavimlerinden olan Lomları Çingene diye bilir. Hem ülkemiz hem de Suriye ve Irak gibi Orta Doğu ülkelerinde yaşayan Mezopotamyalı kavimlerin gözünde Çingeneler Domlar, Gevendeler ve diğer bölge kavimleridir. Çingenelik, tüm bu kavimlere dışarıdan bakanların; bizlerin deyimiyle Gaco-Gebenlerin verdiği isimdir. Çünkü tüm bu kavimler sanayileşme öncesi geçimlerini çeşitli zanaat ve hizmetlerin sunumuyla sağlamışlar; içinde yaşadıkları toplumlara demirciler, elekçiler, kalaycılar, bakırcılar, müzisyenler, halk hekimleri, dişçiler olarak hizmet etmişlerdir. Tarımcı ve hayvancı kavimler bu kavimleri kendilerinden ayırmak için nasıl Çingene adını kullanmışlarsa, biz de kendimizin onlardan farkını vurgulamak için yüzlerce yıl boyunca Gaco-Geben-Baro-Şivan vs gibi kelimeleri kullanmışızdır.

10 Aralık 2013 Salı

Bilinmeyen Çingene Gerçeği 10/06/2013

Çingenelerle ilgili bilinmeyenler her zaman bilinenlerden fazla oldu. Bu yazıda konuyla ilgili kendi yaklaşımlarımız çerçevesinde; Çingene gerçeğinin ısrarla göz ardı edilen boyutlarını ortaya koymaya çalışacağız. Öncelikli amacımız Çingene halklarının büyük insanlık ailesi içerisindeki yerini net bir biçimde vurgulamaktır. Bununla birlikte Çingene halklarının gelişimlerini kısıtlayan, kendilerini daha güçlü bir biçimde ortaya koymalarını engelleyen faktörlerden biri olarak organik ve adanmış aydınlarından yoksunlukları da bu yazının temel temalarından birini teşkil etmektedir.

Güncel Gelişmelerle İlgili Önemli Uyarı 06/06/2013

Değerli Arkadaşlar
* Türkiye genelinde neredeyse 1 haftadır bazı kitlesel protesto hareketleri yaşanmaktadır. Önümüzdeki dönemde bu protestolara karşı tepki protestolarının da başlaması mümkündür.
* Romanlar da tüm Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları gibi kendi siyasi görüşleri doğrultusunda barışçıl protestolara veya hükümet yanlısı karşı protestolara katılabilirler. Bu onların en doğal yurttaşlık hakkıdır.
* Hiç arzu edilmese de bu protesto hareketlerinin şiddet eylemlerine dönüşme olasılığı vardır. Romanlar bu durumda ne olursa olsun frene basmalı, geriye çekilmelidir. Romanlar hiç kimseye karşı hiç kimsenin tetikçiliğini yapmamalıdır.
* Zayıf bir ihtimal olsa da bu sürecin böyle devam etmesi halinde oluşabilecek kaos ortamında, Romanlar kendilerine yönelebilecek saldırılarda Roman mahallelerinde bir araya gelmeli, Roman mahalleleri dışında yaşayan Romanlar olası bir tehlike anında mahallelerde misafir edilmelidir.
* Kendi siyasi görüşleri doğrultusunda barışçıl protestolara ya da hükümet yanlısı karşı protestolara katılan Romanlar kendi sorunlarını da unutmamalıdırlar.
* Romanlar her vesileyle yanlış kentsel dönüşüm projeleriyle Roman mahallelerinin dağıtılması sonucu ortaya çıkan acıları; müzisyen, çiçekçi, atık toplayıcı, hamal, tarım işçisi, fabrika işçisi, maden işçisi, Romanların güvencesizlik ve zor çalışma koşullarından kaynaklanan sorunlarını; ön yargılar nedeniyle iş bulamayan ya da kendilerini gizlemek zorunda kalan eğitimli Romanların içinde bulundukları zor durumu dile getirmeli, kamuoyu oluşturmalıdır.

Romanlar, Romanlar İçin Ne Yapmalı? 12/04/2013

Roman toplumu çok hareketli. İnsanlarımız konuşuyor, düşünüyor, tartışıyor. Herkes kendi cephesinden Romanların, Romanların geleceği için ne yapması gerektiğini sorguluyor. Bu tartışmaya biz de kendi cephemizden katılacağız. Kardeşlerimizle paylaştığımız düşüncelerimiz şüphesiz ki sadece kendimizi bağlıyor. Kimseyi yargılamadan, yadırgamadan bizce neyin doğru neyin yanlış olduğunu ifade edeceğiz.

Roman Çingenenin Kibarcası mıdır? 18/10/2012

Hem Romanlar hem de Gacolar arasında son derece yaygın olan bir düşünce var. Deniliyor ki Roman Çingenenin kibarcasıdır. Bu düşünce kökten yanlış. Ne Çingene adı kibarlaştırılması gereken kaba bir kelimedir ne de Roman sözcüğü kibarlık olsun diye ortaya atılmış bir uydurmadır... İşin aslı bütünüyle farklı.

Romanlar ve Abdallar Üzerine 30/08/2012

Türkiye'de çok uzun yıllardan beri devam eden bir tartışma var. Bu tartışmanın esasını Roman ve Abdal toplumlarının birbirleriyle olan ilişkisi oluşturuyor. İç Anadolu ve Doğu Anadolu'nun önemli bir bölümünde herhangi bir ilçeyi ziyaret edin. Oranın sakinlerine Çingene mahallesini sorun. Sizi Abdalların yaşadığı mahalleye götüreceklerdir. Trakya'da ise aynı soruyu sorduğunuzda size Roman mahallesinin tarif edildiğini görürsünüz. Bu örnek dışarıdan bakanların her iki grubu da Çingene olarak adlandırdığını göstermektedir. Peki gerçekte Romanlar ve Abdallar hangi kökenden geliyorlar? Roman ve Abdal aynı kavme verilen farklı yerel isimler mi? Yoksa büsbütün farklı toplumlardan mı bahsediyoruz.

Devlet, Romanlar ve Kentsel Dönüşüm

Kentsel dönüşüm ülkemizde yaşayan tüm yurttaşları yakından ilgilendiren bir olgu. Biz bu yazıda kentsel dönüşümün Romanları ilgilendiren boyutlarını değerlendireceğiz. İstanbul-İzmir-Ankara gibi büyük şehirlerde, Trakya, Kıyı Ege, Akdeniz, Orta ve Batı Karadeniz'in çeşitli yerleşim bölgelerinde yaşayan Romanlar geçtiğimiz 10-15 yıllık dönemde kentsel dönüşüm olgusundan fazlasıyla etkilendiler. Gelişmelerden anladığımız kadarıyla önümüzdeki dönemde kentsel dönüşüm daha da hızlanacak ve Romanları doğrudan ilgilendiren son derece önemli sonuçlar ortaya çıkacaktır.

Türkiye Çingenelerine Genel Bakış 23/06/2012

Çingene adı Balkanlar, Anadolu, Orta Asya ve Orta Doğu'nun önemli bir bölümünde göçebe zanaatçı kavimlerin ortak adı olarak kullanılmıştır. Bu geniş coğrafyada yaşayan çok sayıda kavim Çingene Usulü Geçim Yolları ile geçindikleri için komşu topluluklar tarafından Çingene olarak adlandırılmışlardır. Çingene olarak adlandırılan kavimler arasındaki en önemli ortak nokta sanayi öncesi dönemde çeşitli nedenlerle topraklarını, hayvan sürülerini ve geniş orman arazilerini kaybeden atalarının başka çare olmadığı için geçimlerini sepetçilik, elekçilik, kalaycılık, demircilik, müzisyenlik vs gibi Çingene Usülü Geçim Yolları ile karşılamış olmalarıdır. Bunun dışında Çingene olarak adlandırılan kavimlerin arasında çok önemli farklılıklar bulunmaktadır. Dilleri farklıdır. Tarihleri farklıdır, bugün yaşadıkları topraklara farklı yerlerden gelmişlerdir. Çingene olarak adlandırılan tüm kavimleri tek bir topluluk ya da akraba toplumlar olarak görmek bu gerçekler göz önünde bulundurulduğunda büyük bir hata olacaktır. Çingene tek bir kavmin değil içinde sayısız kavmi barındıran evrensel kastın adıdır.